W produkcji drobiarskiej jednym z głównych problemów jest stres cieplny. Do takich sytuacji dochodzi przede wszystkim w krajach o gorącym klimacie, w polskich warunkach głównie latem. Konsekwencją wzrostu temperatury w kurnikach jest hipertermia drobiu. Może ona prowadzić do wzrostu śmiertelności, immunosupresji, obniżenia masy ciała, a co za tym idzie – do pogorszenia jakości mięsa i jaj. Na straty w stadach drobiu spowodowanych stresem cieplnym wpływa przede wszystkim wiek ptaków, różnice w wahającej się temperaturze oraz wilgotność powietrza.
Negatywne skutki stresu cieplnego u drobiu
Ptaki, próbując dostosować się do niekorzystnych czynników środowiskowych, rozstawiają skrzydła, co wpływa na wzrost liczby oddechów. Konsekwencją jest utrata wody z organizmu, a do tego dochodzi apatia i śpiączka. Drób pada na skutek zaburzenia równowagi oddechowo-krążeniowej oraz nieprawidłowości w gospodarce wodno-elektrolitowej. Intensywniejsze oddychania u ptaków powoduje spadek poziomu CO2 we krwi, a to prowadzi do obniżenia poziomu wapnia. Efektem niedoborów wapnia jest znoszenie jaj z cieńszą skorupą. Zaburzenia procesu oddychania (głównie oddychanie przez otwarty dziób) przyczyniają się do powstawania chorób oddechowych. Niską odporność na stres cieplny wykazują w głównej mierze ptaki młode. Chów młodego drobiu w takich warunkach zaburza rozwój jelit oraz powoduje niedorozwój tkanki mięśniowej. Długotrwałe przebywanie ptaków w wysokiej temperaturze może również prowadzić do zaburzenia opierzania – przede wszystkim dochodzi do łamania piór. Efekty wysokiej temperatury są już zauważalne na fermach drobiowych przy 24°C, natomiast przy 43°C śmierć drobiu następuje w ciągu kilu godzin. Konsekwencje stresu cieplnego u drobiu prowadzą do strat finansowych – procent upadków wpływa bezpośrednio na wzrost kosztów produkcji.
Jak zaradzić stresowi cieplnemu?
W produkcji drobiarskiej istnieje wiele sposobów na pokonanie stresu cieplnego u ptaków. Warto zaplanować takie działania już na etapie budowy budynków inwentarskich. Należy wziąć pod uwagę lokalizację fermy, stopień nasłonecznienia budynku, rodzaj dachu (najlepiej, jeśli odbija światło słoneczne) oraz dokładne uszczelnienie kurnika. Za najskuteczniejszy uznaje się utrzymanie optymalnej temperatury przez cały okres chowu, zapewnienie odpowiedniej wilgotności dzięki dobrze działającemu systemowi wentylacji oraz nawilżanie powietrza. Kolejną metodą jest zastosowanie zasad żywieniowych, które pomogą zminimalizować skutki stresu cieplnego u ptaków. Warto tutaj wspomnieć, że istotne jest zadbanie o dobrą jakość paszy dla drobiu i zapewnienie dodatkowych podajników na wodę. Karmienie powinno odbywać się w godzinach porannych lub nocnych (wtedy temperatura jest niższa). Można zastosować również mniejsze natężenie światła, co ogranicza aktywność ptaków podczas wysokiej temperatury. Optymalne ciepło musi być zapewnione także w okresie okołolęgowym. Problem stresu cieplnego można rozwiązać dzięki stosowaniu odpowiednich suplementów diety i dodatków paszowych. Ryzyko odwodnienia organizmu będzie mniejsze dzięki dodaniu elektrolitów do pokarmu. Kluczową rolę odgrywają również witaminy C i E, które chronią przed stresem. Witamina C jest w stanie przeciwdziałać wzrostowi temperatury organizmu u ptaków, usprawnia proces mineralizacji kości i znoszonych jaj. Witamina E zachowuje sprawność naczyń krwionośnych i tkanki mięśniowej. Dla poprawy bilansu energetycznego organizmu stosowana jest betaina, które wzmacnia retencję wody oraz aktywność układu immunologicznego.
Reasumując, problem stresu cieplnego u drobiu może dotknąć każdego hodowcy i to on jest odpowiedzialny za jego rozwiązanie. Zbyt wysokie temperatury otoczenia przekładają się nie tylko na dobrostan drobiu, ale również na finanse. Warto podkreślić, że najlepsze efekty w walce ze stresem cieplnym uzyskuje się dzięki kompleksowemu zastosowaniu kilku metod jednocześnie.